اگر شما هم به عنوان معامله‌گر در بازار سرمایه فعالیت می‌کنید، حتماً برای یک بار هم که شده اختیار «وضعیت گروه نماد برای ثبت سفارش مجاز نمی‌باشد» را مشاهده کرده‌اید. در بازار بورس و فرابورس وضعیت نمادهای بورسی دارای 5 وضعیت معامله هستند که هر یک از این وضعیت‌ها دلیل خاص خود را دارد.
تغییر وضعیت سهم، دلایل متفاوتی همچون افشای اطلاعات، تغییر 20 و 50 درصدی دامنه نوسانی طی پنج روز معاملاتی و ... دارد که پیش از این در مقاله «افشای اطلاعات الف و ب در بورس و تاثیر آن بر قیمت سهام» در خصوص آن توضیحاتی را ارائه کرده‌ایم. با توجه به اهمیت وضعیت نمادهای بورسی در این مطلب قصد داریم به علت‌های تغییر وضعیت سهام بپردازیم. با ما همراه باشید.
وضعیت نمادهای بورسی
1- وضعیت مجاز چیست؟
در وضعیت مجاز، نماد به صورت عادی معامله می‌شود و بدون هیچ مشکلی امکان خرید و فروش وجود دارد.
2- وضعیت مجاز محفوظ در سهام چیست؟
زمانی که سهم از وضعیت متوقف در حال خارج شدن می‌باشد، در حالت اول به وضعیت مجاز محفوظ تغییر وضع خواهد داد.
ابتدا بازار به حالت مجاز محفوظ در می‌آید و به اصطلاح حالت پیش گشایش سهم است. امکان ارسال و ثبت سفارش خرید و فروش در نماد وجود دارد اما هیچ معامله‌ای انجام نمی‌شود و فقط صف فروش یا صف خرید برای سهم شکل می‌گیرد. معمولاً بعد از گذشت 30 دقیقه، پس از تأیید ناظر بازار نماد بورسی مجاز می‌شود و طبق سفارشاتی که در نماد مورد نظر ثبت شده قابل معامله می‌شوند.
نکته مهمی که در این مرحله وجود دارد، زمان تغییر وضعیت از مجاز محفوظ به مجاز است که معمولاً در اکثر سهام در بازه زمانی 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد اما این بازه زمانی از قانون خاصی تبعیت نمی‌کند.
ناظر سازمان بر سفارش‌های ثبت شده نظارت می‌کند و اگر قیمت سفارش‌ها میانگین حجمی یا تعدادی مناسبی داشته باشند، وضعیت نماد به حالت مجاز تغییر خواهد یافت.
3- وضعیت مجاز – متوقف چیست؟
در این حالت نماد، سهام غیر قابل معامله می‌باشد و بنا به دلایلی معامله و حتی سفارشش‌گیری هم در نماد انجام نمی‌شود.
وضعیت مجاز متوقف زمانی ایجاد می‌شود که نماد معاملاتی با توجه به یکی از دلایل توقف سهم، معاملاتش شده و به صورت مقطعی سفارش‌گیری هم صورت نمی‌گیرد اما احتمال دارد که در همان روز معاملاتی بازگشایی شود.
تفاوت مجاز محفوظ و مجاز متوقف، در زمان سفارش‌گیری است. در مجاز محفوظ می‌توانید سفارش ثبت کنید اما در مجاز متوقف این امکان وجود ندارد.
4- وضعیت ممنوع چیست؟
در این وضعیت، معاملات سهم انجام نمی‌شود و نماد به دلایل مختلفی بسته می‌باشد. در این حالت معاملات در نماد بورسی مسدود می‌شود و امکان ثبت سفارش وجود ندارد اما مجدد به حالت مجاز تغییر وضعیت می‌دهد.
به‌طورکلی وضعیت ممنوع بیانگر یک وقفه مقطعی است و خیلی زود نماد در وضعیت مجاز قرار می‌گیرد.
5- نماد ممنوع – متوقف چیست؟
وضعیت ممنوع – متوقف زمانی ایجاد می‌شود که سهم برای مدت بیش از یک روز بسته می‌شود و زمان دقیق بازگشایی آن نیز مشخص و معلوم نیست.
هیچ‌گونه معامله‌ای بر روی نماد انجام نمی‌شود و تاریخ بازگشایی سهم نیز در روزهای بعد و یا تاریخ‌های از پیش تعیین شده است، بنابراین انتظار بازگشایی در روز معاملاتی جاری وجود ندارد.
در این حالت دلیل بسته شدن سهم می‌تواند مواردی مانند تعدیل سود، ارائه گزارش‌های ابهام در اطلاعات و یا برگزاری مجامع باشد.
همان طور که در تصویر مشاهده می‌کنید، نمادهای متوقف بورس را همچون دیگر وضعیت نمادها می‌توانید در سایت tsetmc.com مشاهده کنید.
از دلایلی که ممکن است یک نماد متوقف شود:
- احتمال دست‌کاری قیمت در معاملات؛ نماد سهم حداکثر 5 روز متوقف خواهد شد.
- تغییر بیش از 20 درصدی دامنه نوسان سهم در 5 روز متوالی؛ سفارش گیری حداکثر یک ساعت به حالت ممنوع تبدیل می‌شود. در این مورد نماد بیشتر از ۶۰ دقیقه متوقف نمی‌شود و بعدازاین زمان به‌راحتی قابل معامله است.
- تغییر 50 درصدی دامنه نوسان سهم در مدت 15 روز متوالی معاملات؛ سفارش گیری حداکثر 2 روز کاری به حالت ممنوع تبدیل می‌شود. برای شرکت‌های بازار پایه (ب) این قانون در صورت نوسان ۶۰ درصد قابل‌اجرا است.
- افشای اطلاعات با اهمیت:
افشای الف: (اعلام نتایج شرکت در مزایده یا مناقصه، واگذاری یا خرید مجوز فعالیت، اعلام ورشکستگی شرکت، بهره‌برداری از طرح و پروژه‌های جدید، دریافت یا پرداخت کمک‌های نقدی و غیرنقدی، تغییر سهام‌داران و...) تا پایان جلسه معاملاتی بعد، بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.
افشای ب: (تغییر در ترکیبات فروش یا تولید محصولات، اتمام تعهدات پذیرفته شده یا پذیرش تعهدات جدید، برنامه انتشار اوراق بدهی، برنامه انتشار اوراق بدهی، برنامه انتشار اوراق بدهی و ...). نماد در همان روز معاملاتی یا حداکثر روز معاملاتی بعد، با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.
- برگزاری مجمع؛ اگر شرکتی به تاریخ برگزاری مجمع خود نزدیک شود، 2 روزکاری پیش‌ازتاریخ برگزاری مجمع، اقدام به بستن نماد سهم خود می‌کند و سهم به حالت ممنوع - متوقف در می‌آید. اطلاعیه برگزاری مجمع و بسته شدن سهم روی سایت کدال Codal.ir به سهام‌داران اطلاع‌رسانی خواهد شد. بعد از برگزاری مجمع و انتشار گزارش تصمیمات، نماد به حالت مجاز - محفوظ تبدیل می‌شود.
ابهام در اطلاعات و گزارش‌های منتشر شده
اگر شرکتی در اطلاعات گزارش‌های خود ابهامی داشته باشد، سازمان بورس به‌منظور شفافیت اطلاعاتی نماد سهم آن شرکت را ممنوع متوقف خواهد کرد تا زمانی که شفاف‌سازی صورت گیرد.
پس از انتشار گزارش شفاف‌سازی و رفع ابهام برای سازمان بورس، نماد به حالت مجاز محفوظ و مجاز تغییر خواهد یافت.
نحوه اطلاع‌رسانی تغییر وضعیت نمادها
زمانی که امکان معامله یک نماد بورسی برای شما امکان‌پذیر نباشد، می‌توانید از علت تغییر وضع نماد مطلع شوید.
پیش از آنکه سهمی متوقف شود، اطلاع‌رسانی آن انجام خواهد شد و سهام‌داران می‌توانند دلیل توقف سهم خود را متوجه شوند.
از دو روش می‌توانید به اطلاعیه‌ها دست یابید.
1- در سایت tsetmc.com اطلاعیه ناظر بورسی منتشر می‌شود و با وارد شدن به قسمت پیام‌های ناظر، دلیل توقف سهم را متوجه خواهید شد.
اگر کادر دوم (وضعیت جدید نماد) را انتخاب نمایید: وضعیت نمادهای بورسی که در روز جاری معاملاتی از وضعیت مجاز، وضعیت مجاز - محفوظ، وضعیت مجاز - متوقف، وضعیت ممنوع، وضعیت ممنوع - متوقف تغییر کرده‌اند به همراه نماد و وضعیت و جزئیات دقیق زمان، نمایش داده می‌شود.
اگر کادر سوم (پیام جدید ناظر) را انتخاب کنید: علت تغییر وضعیت نماد در بورس نمایش داده خواهد شد.
2- اگر توقف نمادی به دلیل افشای اطلاعات باشد، از سایت کدال (Codal.ir) می‌توانید دلیل توقف نماد را متوجه شوید. با جست‌وجوی نماد سهم، اطلاعیه مربوطه که توسط شرکت منتشر و روی سایت کدال قرار گرفته است، برای همه سهام‌داران قابل مشاهده می‌باشد.
مشمول فرایند تعلیق چیست؟
تعلیق در لغت به معنای آویزان بودن است. شرکت‌ها به‌خصوص شرکت‌های پذیرش شده در بورس اوراق بهادار موظف هستند گزارش‌های دوره‌ای خود را به درستی افشا کنند تا اطلاعات صحیحی از وضعیت شرکت در اختیار سهام‌دار قرار گیرد. در غیر این صورت مشمول فرایند تعلیق خواهند شد.
اگر شرکتی در فهرست مشمولین فرایند تعلیق قرار گیرد، لزوماً به معنای این نیست که با خریداری آن سهم متضرر خواهید شد. بلکه ممکن است به معنای عدم انتشار به موقع صورت‌های مالی و گزارش‌های است که در این صورت به شرکت‌ها فرصت داده می‌شود، با ارسال گزارش‌های خود، از حالت تعلیق خارج شوند.
از جمله دلایلی که یک نماد می‌تواند مشمول فرایند تعلیق قرار گیرد:
- مشمول ماده 141 قانون تجارت (شرکت بیش از نصف سرمایه زیان انباشته داشته باشد)
- انجام معاملات مشکوک
- عدم ارائه گزارش کنترل داخلی
- عدم ارائه صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای
- مشمول تبصره ماده ۳۸ دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار
آیا مشمول فر آیند تعلیق با خود تعلیق تفاوت دارد؟
سهام مشمول فرایند تعلیق، با سهامی که تعلیق شده هستند فرق دارند. وجه تشابه این دو در این است که در هر دو حالت، امکان معامله نماد وجود ندارد.
اما نمادی که مشمول فرایند تعلیق است، تا 6 ماه فرصت دارد با انتشار گزارش‌های صحیح از این مشمولیت خارج شود در غیر این صورت از وضعیت مشمول فرایند تعلیق به حالت تعلیق در خواهد آمد.
نمادها به مدت حداقل ۳ تا ۱۰ روز و حداکثر ۳۰ روز می‌توانند در حالت تعلیق به‌مانند. اگر بعد از این مدت با شفاف‌سازی از حالت تعلیق خارج نشوند، معاملاتشان ممنوع می‌شود یا به اصطلاح تعلیق می‌شوند. علت تعلیق سهم مورد مهمی است که باید حتماً به آن توجه کنید.
نکات مهم در رابطه با بازگشایی نمادها
نکته مهمی که در رابطه با بازگشایی نمادها وجود دارد، اگر به هنگام بازگشایی سهم، دوره حراج ناپیوسته انجام نشود یا مورد تأیید سازمان بورس قرار نگیرد، یک دوره بازگشایی با حراج ناپیوسته در همان جلسه معاملاتی یا 90 دقیقه ابتدایی جلسه معامله روز بعد مجدد صورت می‌گیرد در صورت عدم کشف قیمت، قیمت پایانی روز گذشته به عنوان قیمت مرجع حراج پیوسته خواهد بود.
در پیش گشایش امکان ثبت سفارش هست اما معامله‌ای صورت نخواهد گرفت. بعد از افزایش سرمایه، در صورت عدم کشف قیمت حق‌تقدم‌ها بعد از دو نوبت حراج ناپیوسته، تا زمان کشف قیمت، حراج ناپیوسته تکرار خواهد شد. در حراج ناپیوسته حق‌تقدم از حراج آغاز و تا پایان جلسه معاملاتی ادامه خواهد داشت.
